İdari Para Cezası Ne Demektir?

//

Av. Hakan Taştemir

İdari para cezası, idare hukuku mevzuatına ilişkin olup 5326 sayılı Kabahatler Kanunu ve diğer özel kanunlarda düzenlenmiş olan yaptırım türlerinden bir tanesidir. Kabahatler kanunu cezası olarak bilinen bu ceza türünden cezayı alan kişiler, para cezası ödeme suretiyle cezadan kurtulabilirler. İdari para cezası, ceza hukukuna ilişkin olan adli para cezasından farklı olup, adli sicil kaydına işlenmemektedir. Aynı zamanda adli para cezasından farklı olarak idari para cezasını sadece mahkemeler değil, söz konusu cezayı vermeye yetkili olan idarî kurul, makam veya kamu görevlileri de vermektedir. Bununla birlikte Cumhuriyet savcıları kanunda açık hüküm bulunan hallerde idari para cezası vermeye yetkilidir.

İdari para cezası verilmesi halinde cezaya ilişkin bir tutanak düzenlenir ve bu tutanakta açık şekilde, ceza alanın kimlik bilgileri ve adresi, idari para cezası ödemeye neden olan kabahat fiili, fiilin ispatına yarayacak deliller, karar tarihi ve kararı veren kamu görevlisinin kimlik bilgileri yazılır. İdari para cezası belirlenirken kabahatin haksızlık içeriği ve failin kusur oranı ile failin ekonomik durumu dikkate alınır.

İdari Para Cezası Olup Olmadığının Sorgulama İşlemi Nasıl Yapılır?

İdari para cezası idari yaptırımdır, adli bir yaptırım değildir. İdari para cezası ödeme mecburiyetinde olan kabahatin faili, idari para cezasının olup olmadığını, gerekse elektronik ortamda e-devlet ve ceza ile ilgili kurumun internet sitesi vasıtasıyla gerek fiziki olarak tebligat ile öğrenebilir. Elektronik ortamda idari para cezası sorgulaması aşağıdaki yöntemlerle olabilmektedir:

1. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın İnteraktif Vergi Dairesi internet sitesinden genel olarak Ceza Sorgulama ve Ödeme seçeneği üzerinden sorgulama yapılabilir. Aynı zamanda e-devlet’te Gelir İdaresi Başkanlığı bölümünden de Trafik Para Cezası Borcu Sorgulama ve Ödeme yapılması mümkündür.

2. Emniyet Genel Müdürlüğü’nün e-devlet’teki uzantısı olan gerçek kişiler için Araç Plakasına Yazılan Ceza Sorgulama bölümünden sorgulama yapılabilir.

3. e-devlet internet sitesinden arama bölümüne vergi, harç ve cezalar yazıldığı taktirde, idari para cezasının ilgili bağlantısı ile kişiye yazılmış idari para cezası olup olmadığının sorgulama işlemi yapılabilmektedir.

Sorgulama işleminin yapılabilmesi için idari para cezası araç plakasına yazılmışsa plaka bilgilerinin, eğer gerçek kişilere yazılmışsa T.C. Kimlik Numarası ve e-devlet’ten sorgulanıyorsa e-devlet şifresi bilgisinin, sorgulama yapılacak ekrana girilmesi gerekmektedir.

İdari Para Cezası Nasıl Ödenir?

İdari para cezasının ödenmesi, söz konusu cezanın hangi kurum tarafından ve neden verildiği ile birlikte değişkenlik göstermektedir. İdari para cezası kabahatin failine tebliğ edildiğinde, cezanın nereye ödeneceğinin bilgisi tebligatta bulunmak zorundadır. Genel olarak idari para cezaları Kaymakamlıklar bünyesinde olan Mal Müdürlükleri’ne ödenir. Genel kural Mal Müdürlükleri’nce tahsil olup özel olarak belirtmek gerekir ki, SGK’nın yazmış olduğu idari para cezaları, SGK, bankalar ve PTT şubeleri tarafından tahsil edilmektedir. Ayrıca mahalli idareler tarafından verilen cezalar, kural olarak kendileri tarafından tahsil edilir. Aynı zamanda bir diğer özel hal ise trafik cezalarıdır.  

Trafik cezaları; vergi daireleri, bankalar ve PTT şubeleri tarafından tahsil edilebilir. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın İnteraktif Vergi Dairesi’nden ödenebilen idari para cezaları, elektronik olarak ödenebilir. Bu ödemeler kredi kartı, banka kartı, yabancı kart, banka hesabı ile yapılabilmektedir. İdari para cezası peşin ödenebileceği gibi; eğer failin ekonomik durumu müsait değilse, cezanın ilk taksitinin peşin ödenmesi halinde, bir yıl içerisinde dört eşit taksitle ödenebilir. Taksitler zamanında ve tam ödenmezse, idari para cezasının kalan kısmının tamamı tahsil edilir. Bu seçeneklerin yanı sıra kabahati işleyen kişi de rıza verirse, ilgili idari para cezasını veren kamu görevlisi cezayı kesme anında kendisi de cezayı tahsil edebilir.

Kabahatler Kanunu İdari Para Cezasına Nasıl İtiraz Edilir?

İdari para cezası, kabahatin failine tebliğ edildikten veya tefhim edildikten sonra söz konusu idari para cezasına karşı en geç onbeş(15) gün içerisinde Nöbetçi Sulh Ceza Hakimliğine itiraz edilebilir. Eğer sel, deprem, terör eylemleri veya doğal afetler gibi mücbir sebep hali ile itiraz süresi geçirilmişse mücbir sebebin ortadan kalktığı tarihten itibaren en geç yedi(7) gün içerisinde itiraz edilebilir. Ancak idari para cezası ile birlikte mülkiyetin kamuya geçirilmesi cezası hariç olmak üzere idari yargının görev alanına giren bir yaptırım uygulanmışsa altmış(60) gün içerisinde

İdare Mahkemelerine hem idari para cezası için hem de diğer yaptırım için iptal davası açılabilir. İdari para cezasına itirazda genel yetkili mahkeme, kabahatin işlendiği yer mahkemesidir. Başvuru, failin kendisi veya kanuni temsilcisi veya avukatı tarafından dilekçenin görevli ve yetkili mahkemeye verilmesi ile yapılır. Dilekçe iki nüsha olmalıdır. Dilekçede idari para cezası ile ilgili olaylar, açıklamalar, deliller yer almalıdır. Eğer mücbir sebebe dayanarak yedi(7) günlük ek süreden yararlanılıyorsa mücbir sebebin varlığına ilişkin gerekçe ve deliller dilekçede bulunmalıdır.

İdari Para Cezası Peşin Ödeme İndirimi Var Mıdır?

İdari para cezaları belirli koşullar ve kurallar dahilinde taksitle ödenebileceği gibi peşin de ödenebilir. İlgili kişi idari para cezasını onbeş(15) günlük kanun yoluna başvurma süresinin bitiminden önce kanun yoluna başvurmadan peşin olarak öderse cezasından ¼ oranında indirim yapılır. örneğin 2.000,00 TL olan bir idari para cezası peşin ödenirse toplam cezadan ¼ oranında indirim yapılacak ve ceza 1.500,00 TL’ye düşecektir. İdari para cezası peşin ödeme indirimi imkanından yararlanmak için, yalnızca idari para cezasının tebliğ veya tefhim tarihinden itibaren onbeş(15) gün içerisinde, idari para cezasını veren kuruma veya kanun yoluna başvurmadan ilgili tahsil yerine ödemenin yapılması gerekmektedir. indirim imkanından yararlanmak için koşulları sağlamak yeterli olup ayrıca bir dilekçe verilmesi gerekmemektedir.