İçindekiler
1. Şantaj Suçu Tanımı?
Suç tipik, hukuka aykırı ve kusurlu harekettir
Şantaj :
Madde 107- (1) Hakkı olan veya yükümlü olduğu bir şeyi yapacağından veya yapmayacağından bahisle, bir kimseyi kanuna aykırı veya yükümlü olmadığı bir şeyi yapmaya veya yapmamaya ya da haksız çıkar sağlamaya zorlayan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
(2) Kendisine veya başkasına yarar sağlamak maksadıyla bir kişinin şeref veya saygınlığına zarar verecek nitelikteki hususların açıklanacağı veya isnat edileceği tehdidinde bulunulması halinde de birinci fıkraya göre cezaya hükmolunur.
Şantaj suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 107. Maddesinde Hürriyete Karşı İşlenen Suçlar adı altında düzenlenmiştir. Şantaj suçu, tehdit suçunun özel bir şeklini oluşturur. Kişinin bazı değerlerine yönelen tehditler, şantaj suçu içinde değerlendirilir. Bu suç ,bir kişiyi kanuna aykırı olarak yükümlü olmadığı bir şeyi yapmaya ya da yapmamaya veya haksız çıkar sağlamaya zorlamakla oluşur.
TCK’nın 107’maddesinin 2. Fıkrasına göre, kendisine veya bir başkasına fayda sağlamak amacı ile bir kişinin saygınlığına ve şerefine zarar verecek biçimde hususların açıklanacağı veya isnat edileceği tehdidinde bulunulması sonucu yine bu suç meydana gelir.
2. Şantaj Suçu Şartları Nedir?
Şantaj suçundan bahsedilebilinmesi için fail tarafından yapılması söz konusu fiiller:
Mağduru, kanuna aykırı veya yükümlü olmadığı bir şeyi yapmaya veya yapmamaya ya da haksız çıkar sağlamaya zorlamak.
Söz konusu suç, fail tarafından çoğu zaman haksız bir menfaat edinme amacıyla gerçekleştirilir. Mağdur ise bu durum içerisinde, kendisini yapması yükümlülüğünde olduğu bir fiili meydana getirmemeye veya kanunen suç sayılabilecek fiilleri meydana getirmeye zorlanır.
Mağduru haksız çıkar sağlamaya zorlamak,
Söz konusu durumda, fail tarafından mağdurdan haksız bir kazanç elde edilmektedir. Bu menfaatin, haksız olarak elde edilmesi söz konusu durumun oluşması bakımından yeterlidir.
Şantaj yoluyla mağdurun, kişi saygınlığı veya şerefine zarar verebilecek özelliğe haiz birtakım bilgilerin açığa vurulacağı veya bunun gibi durumlarla tehdit altında bırakılması.
Bahsedilen söz konusu fiilin gerçek olması zorunlu değildir. Dikkate edilmesi gereken nokta, açıklanacağı ya da isnat edileceği halde mağdurun şeref ve saygınlığına zarar vermeye haiz bir durumun söz konusu olmasıdır. Bu suçta zorlama teşkil eden hareketlerin gerçekleştirilmesiyle şantaj tamamlanır, ayrıca bir sonucun meydana gelmesi gerekli değildir.
Söz konusu eylemlerden yalnızca birinin gerçekleştirilmiş olması dahi suçun oluşması için yeterlidir.
3. Şantaj Suçu Unsurları?
Şantaj suçunda korunan hukuki değer, mağdurun iç huzuru ve hürriyetidir.
Bu suçun konusunu, kişinin sahip olduğu ve fail tarafından bir hakkı kullanıp kullanmamak, haksız yarar sağlamak veya yükümlülüğü yerine getirmemek suretiyle mağdurun özgür iradesinin sakatlanmasını ve serbestliğini yitirmesi oluşturmaktadır.
Şantaj suçunun, maddi ve manevi iki unsuru vardır. Bunlar;
Maddi unsuru, bir kişiyi kanun hükümlerine aykırı veya yükümlü olmadığı bir şeyi yapmaya ya da yapmamaya veya haksız çıkar ve haksız menfaat sağlamaya zorlamaktır.
Söz konusu suçun manevi unsuru kasttır. Bu suçun taksirle veya olası kastla işlenebilmesi hayatın olağan akışına aykırıdır. Failin kanuna aykırı veya yükümlü olmadığı bir şeyi yapmaya veya yapmamaya zorlamak ya da haksız çıkar sağlamaya yönelik özel kastı bulunmalıdır.
Kanunen suç sayılan eylemi işleyen şahıs söz konusu suçun failidir. Kanunda özel bir düzenlemeye yer verilmemesi nedeni ile suçun faili herkes olabilecektir. Ancak failin şantaj yapma iradesinin bulunabilmesi gerekmektedir. Suçun, kanunun birinci fıkrasında düzenlenmesi itibariyle failin bir hakka veya bir yükümlülüğe sahip olması gerekir.
Suçun mağduru, suç fiili neticecinde saldırıya maruz kalan kişidir Şantaj suçunun mağduru, özel bir düzenlemeye yer verilmemesi sebebi ile herkes olabilecektir.
4. Şantaj Suçunun Cezası Nedir?
a. Suçun Temel Hali
Şantaj suçunu işleyen kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve 5000 güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Yani şantaj suçunu işleyen kişi hem hapis cezası ile hem de adli para cezasına çarptırılmaktadır.
b. Nitelikli Şantaj Halleri
Failin kamu görevlisi olması ve bununla elde ettiği hak ve yetkilerini zorlama aracı olarak kullanıp menfaat elde etmeye çalışması halinde, özel bir düzenleme içermesi sebebi ile oluşacak suç Türk Ceza Kanunu madde 250 hükmünde düzenlenmiş olan irtikap suçudur.
Bu suçun; silahla,birden fazla kişiyle,kişinin kendisini tanınmayacak bir hale koyması suretiyle,imzasız mektupla veya özel işaretlerle, var olan veya varsayılan suç örgütlerinin oluşturduğu korkutucu güçten yararlanılarak işlenmesi halinde fail daha fazla ceza alır.
c. Daha Az Cezayı Gerektiren Haller
Şantaj suçunun ceza hukuku bakımından daha az cezayı gerektiren bir hüküm yasa koyucu tarafından düzenlenmemiştir.
d.Özel Görünüş
Suçun özel görünüş şekilleri 3 şekilde var olmaktadır. Bunları sıralarsak;
Bu tür suçlarda hareketin bölünmesi zor olduğundan teşebbüs de kolay gerçekleşmemektedir.
Ancak hareketin parçalara bölünebildiği hallerde teşebbüs mümkündür. Fiilin teşebbüs aşamasında olup olmadığına kanaat getirebilmek amacıyla, failin söz konusu eylemin icrasına başlayıp başlamadığı hususunda nesnel bir ölçüt baz alınarak icraya başlaması ile hazırlık aşaması arasındaki ayrım yapılmalıdır.
Çoğu suçta olduğu gibi şantaja iştirak; şantaja yardım etme veya azmettirme şeklindedir.
İçtimabakımından; Aynı şekilde, tek bir fiille aynı anda birden fazla kişiye karşı şantaj suçunun da işlenmesi mümkündür. Bu durumda da zincirleme suç hükümleri uygulanır. Zincirleme suç hükümlerinin uygulanması ile hükmedilecek ceza artırılır.
Eğer failin gerçekleştirdiği fiil, birçok suçu kapsamına alıyor ise gerçekleştirdiği suçlardan cezası en ağır olanından cezalandırılır. Örneğin tek bir fiille cinsel taciz suçunu işleyen bir fail aynı zamanda şantaj suçunu da işlemişse, daha ağır bir cezayı gerektiren suçtan cezalandırılması gerekecektir.
e. Şantaj Suçunda İndirim Halleri
Kanunda bu suça özel olarak düzenlenmiş indirim hali bulunmamaktadır.
5. Şantaj Suçunda Adli Para Cezasına Çevirme, Erteleme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasına Kararı
a. Şantaj Suçunda Adli Para Cezasına Çevirme
Adli para cezası, işlenen suç karşılığı hükümlüden alınan paradır. Bu ceza, hapis cezası ile birlikte de verilebilinir. Şantaj suçu dolayısıyla fail hakkında hükmolunan hapis cezası, adli para cezasına çevrilebilir. Adli para cezası ödenmediği takdirde hapis cezasına çevrilecektir.
b. Şantaj Suçunda Erteleme
Mahkeme tarafından belirlenen cezanın infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesidir. Şantaj nedeniyle hükmolunan hapis cezasının ertelenmesi mümkündür.
c. Şantaj Suçunda Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasına Kararı
Sanık hakkında hükmedilen cezanın belirli bir denetim süresi içerisinde sonuç doğurmaması ve söz konusu denetim süresi içerisinde belirli koşullar yerine getirildiğinde verilen ceza kararının hiçbir sonuç doğurmayacak biçimde ortadan kaldırılması davanın düşmesine sebep olan bir ceza muhakemesi kurumudur. Şantaj suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası hakkında HAGB kararına çevrilmesi mümkündür
6. Şantaj Suçu Soruşturma ve Kovuşturma Aşaması
a. Şantaj Suçunda Soruşturma Aşaması
Şantaj suçunu düzenleyen Türk Ceza Kanunu’nun 107. maddesinde suçun soruşturması şikâyete bağlı tutulmamıştır. Suçun varlığını ihbar, şikâyet ve benzeri şekilde öğrenen savcılık tarafından soruşturma resen açılacaktır.
b. Şantaj Suçunda Kovuşturma Aşaması
Cumhuriyet Başsavcılığının yürütmüş olduğu soruşturma sonucunda iddianame düzenlenmesi ve ilgili mahkeme tarafından kabul edilmesi halinde kovuşturma aşamasına geçilir. Suçun kovuşturması şikâyete bağlı değildir.
7. Şantaj Suçunda Şikâyet Süresi, Zamanaşımı, Uzlaşma, Etkin Pişmanlık ve Görevli Mahkeme
a. Şantaj Suçunda Şikâyet Süresi
Takibi şikâyete tabi suçlar arasında değildir. Suçun işlendiği savcılık tarafından öğrenildiğinde re’sen soruşturma başlatılmalıdır. Şikâyet süresi yoktur.
b. Şantaj Suçunda Zamanaşımı
Suçun dava zamanaşımı süresi 8 yıl olup suçun işlendiği tarihten itibaren 8 yıl geçmeden mağdur, işlenen suçu savcılığa bildirilmelidir. Aksi takdirde, dava zamanaşımı süresine tabi olduğundan suç ile ilgili soruşturma yapılamayacaktır.
c. Şantaj Suçunda Uzlaşma
Uzlaşma, suçlama altında bulunan şahıs ile suçun mağduru olan şahsın bir uzlaştırmacı aracılığıyla iletişim kurarak anlaşmasıdır. Şantaj suçu, uzlaşma kapsamında olan suçlardan değildir.
d. Şantaj Suçunda Etkin Pişmanlık
Bu suçta etkin pişmanlık hükümleri veya ceza indirimi gerektiren özel bir düzenleme kanunda mevcut değildir. Bu nedenle etkin pişmanlık hükümleri uygulanamaz.
e. Şantaj Suçunda Görevli Mahkeme
Şantaj suçu sebebiyle yapılan yargılamalarda görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemeleridir.
8. Şantaj Suçu Koruma Tedbirleri, Tutukluluk ve Gözaltı
Koruma tedbirleri Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 4. kısmında düzenlenmiştir. Yasaya göre koruma tedbirleri yakalama, gözaltı, tutuklama, adli kontrol, arama ve el koyma, iletişimin tespiti, dinlenmesi ve kayda alınması, gizli soruşturmacı görevlendirilmesi ve teknik araçlarla izleme şeklindedir. Suça uyumlu olarak koruma tedbirleri uygulanabilir.
Bir kişinin gözaltına alınabilmesi için olay çerçevesinde somut delillerin varlığından söz edilebilinmesi gerekmektedir. Gözaltı süresi genelde 24 saat AİHS uyarınca en fazla 4 gündür. OHAL durumunda ise bu süre 30 güne çıkmıştır. Şantaj suçunda, savcının gözaltı kararı ile failin gözaltına alınması mümkündür.
Tutuklamanın gerçekleşmesi için; kuvvetli suç şüphesi bulunmalıdır. Bir tutuklama nedeni bulunmalıdır ve somut olayda orantılı bir tedbir olmalıdır. Kanunen, yalnızca adli para cezasına hükmolunan suçlar veya kişinin vücut dokunulmazlığına karşı kasten işlenilen suçlar haricen hükmedilen hapis cezasının üst sınırı iki seneden fazla olmayan suçlarda tutuklama kararı verilmeyecektir.
Şantaj, CMK’nın 253. Maddesindeki katalog suçlardan sayılmamıştır. Bu sebeple doğrudan tutuklama kararı verilmez. Ancak somut nedenler, somut deliller ve güçlü suç şüphesi bulunması halinde tutuklama kararı verilebilir.