Ceza yargılamalarında her şüpheli ya da sanık tutuklu olarak yargılanmaz. Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre kişi hakkında tutuklama şartları oluşmamışsa veya daha hafif tedbirlerle yargılama yürütülebilecekse, kişi tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakılır. Bu durum, yargılamanın devam ettiği ama kişinin özgürlüğünün kısıtlanmadığı anlamına gelir.
Tutuksuz yargılama hem birey hakkını koruyan hem de mahkemeye geniş değerlendirme alanı tanıyan önemli bir usuldür. Peki tutuksuz yargılanan biri ne yapmalı? Hangi durumlarda tutuklama yerine başka tedbirler uygulanır?
1. Tutuksuz Yargılanıyorum, Ne Yapmalıyım?
Tutuksuz yargılanan bir kişi özgürdür ancak hakkında ceza davası yürümektedir. Bu süreçte;
- Mahkemenin çağrısına uymak,
- İfade ve duruşmalara zamanında katılmak,
- Adli kontrol tedbirlerini ihlal etmemek gerekir.
Aksi halde tutuksuz yargılamadan tutuklamaya geçiş söz konusu olabilir.
2. Tutuksuz Yargılama Kararı Nasıl Alınır?
Tutuklama en ağır koruma tedbiridir. Bu nedenle mahkemeler, öncelikle daha hafif alternatifleri değerlendirmek zorundadır. Şüpheli ya da sanığın;
- Sabit ikametgâhı varsa,
- Delil karartma veya kaçma şüphesi yoksa,
- Önceden kasıtlı suçlardan sabıkası yoksa,
tutuksuz yargılama yönünde karar verilmesi mümkündür. Bu kararı, soruşturma aşamasında savcılık, kovuşturma aşamasında mahkeme verir.
2.1 Tutuklama Alternatifi Olarak Uygulanan Tedbirler
| Alternatif Tedbir | Açıklama |
|---|---|
| Adli Kontrol | Belirli günlerde imza atma, denetimli serbestlik bürosuna başvurma gibi yükümlülükler getirilir. |
| Yurt Dışına Çıkış Yasağı | Sanığın yurt dışına kaçmasını önlemek amacıyla uygulanır. Pasaportuna el konulur. |
| Kefalet (Teminat) | Belirlenen miktarda para yatırılarak tutukluluk önlenebilir. Geri ödenmesi mümkündür. |
| Ev Hapsi | Sanığın belirli süreyle evini terk etmesi yasaklanır. Elektronik kelepçe ile izlenebilir. |
| Belli yerlere gitmeme | Suç mağduru veya tanıklara yaklaşmama, belirli il ya da ilçelere girmeme kararı verilebilir. |
Bu tedbirler, mahkemenin kanaatine göre tek başına ya da birlikte uygulanabilir.
3. Tutuksuz Yargılama Hakkında Ceza Verilir mi?
Evet. Tutuksuz yargılanan bir kişi de hapis cezası alabilir. Tutuksuz yargılama, yalnızca yargılama sürecinde özgürlüğün kısıtlanmadığı anlamına gelir. Mahkeme, yargılama sonunda suç sabitse;
- Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına (HAGB),
- Hapis cezasına,
- Ertelemeye ya da para cezasına hükmedebilir.
Tutuksuz olmak, beraat garantisi değildir.
4. Mağdur Olarak Ne Yapmalıyım?
Sanık tutuklanmadıysa bu sizi mağdur edebilir. Ancak unutulmamalıdır ki;
- Mahkeme sanığın kaçma şüphesi olmadığını düşünürse tutuklama uygulamayabilir.
- Avukatınızla birlikte karara itiraz hakkınız vardır.
- Dava sürecinde şikâyetinizi sürdürerek, delilleri güçlendirebilir, savcılık makamına destek olabilirsiniz.
5. Ceza Davasında Tutuksuz Sanığın İfade Örneği
“Sayın hâkim, olayla ilgili üzerime atılı suçu kabul etmiyorum. Hakkımdaki soruşturmada gerekli her adımı iş birliğiyle yerine getirdim. Kaçma, saklanma veya delil karartma gibi bir niyetim yoktur. Bu nedenle tutuksuz yargılanmakta olmam adil ve yeterlidir. Tüm sürece düzenli katılacağım.”
🔹 Bu yalnızca örnek bir ifadedir. Her dosyanın özelliğine göre mutlaka bir ceza avukatına danışarak ifade verilmelidir.
6. Tutuksuz Yargılamada Haklarımı Nasıl Korurum?
- Duruşmalara eksiksiz katılın.
- Mahkemenin verdiği adli kontrol yükümlülüklerine uyun.
- Yeni delil ya da tanık varsa mutlaka avukatınız aracılığıyla sunun.
- Sosyal medya veya kamuya açık ortamlarda davanızla ilgili beyanlarda bulunmayın.
7. Tutuksuz Yargılamada Avukat Desteği
Tutuksuz yargılamanın sürmesi, cezanın hafifletilmesi, dosyaya etkin şekilde müdahale edilmesi için deneyimli bir ceza avukatından hukuki destek almanız büyük önem taşır. Özellikle;
- Hakkınızda yeniden tutuklama kararı verilmesinin önlenmesi,
- Adli kontrol hükümlerinin kaldırılması,
- Savunma stratejinizin oluşturulması gibi konularda profesyonel yardım gereklidir.
Avukat Hakan Taştemir ile Hukuki Destek Alabilirsiniz
📍 İstanbul Anadolu ve Avrupa Yakası’nda aktif olarak çalışan
⚖️ Ceza Hukuku, adli kontrol ve tutuklama tedbirleri konusunda uzman
📞 Bilgi ve danışmanlık için: https://hakantastemir.av.tr
Ceza yargılaması sürecinde özgürlüğünüzü ve haklarınızı korumak için avukat desteği almanız, süreci sağlıklı yönetmenin en etkili yoludur.