Haksız Tahrik Nedir?

//

Av. Hakan Taştemir

Haksız tahrik, bir kişinin, kendisine yapılan haksız bir fiil nedeniyle, öfke veya üzüntü ile suç işlemesi durumunda uygulanan ceza indirimi halidir. Bu durumda, kişinin haksız bir fiile maruz kalması, suçu işlemesini tetikleyen bir unsur olarak kabul edilir ve cezada indirim yapılmasını sağlar. Ancak, haksız tahrik indirimi her suç için geçerli değildir ve belirli koşullar altında uygulanır. İşte haksız tahrik ile ilgili detaylar:

1. Haksız Tahrik İndirimi Ne Kadar?

Haksız tahrik indirimi, Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) yer alan suçlar için ceza miktarında belirli oranlarda indirim yapılmasını öngörür. TCK’ya göre haksız tahrik indirimi üç farklı düzeyde uygulanabilir:

  • En Üst Sınırda İndirim: Haksız tahrikin çok ağır olduğu durumlarda uygulanır. Mahkeme, bu durumda cezayı en yüksek oranda hafifletebilir.
  • Orta Sınırda İndirim: Haksız tahrikin daha hafif fakat suç işlenmesine sebep olacak derecede olduğu durumlarda geçerlidir.
  • En Alt Sınırda İndirim: Haksız tahrik düzeyinin daha düşük olduğu ve failin suç işlemeye itilmesine neden olan olayların daha hafif olduğu durumlarda uygulanır.

Mahkeme, somut olayın özelliklerine göre bu indirim oranlarını belirler ve cezada indirime gider.

2. Haksız Tahrik Hangi Suçlarda Uygulanmaz?

Haksız tahrik indirimi, belirli suçlarda uygulanamaz. Bu suçlar, toplum düzenini veya kamu yararını ciddi şekilde tehlikeye atan veya kişisel hakları ihlal eden suçları içerebilir. Örneğin:

  • Cinsel Suçlar: Bazı durumlarda cinsel suçlarda haksız tahrik indirimi uygulanmaz.
  • Çocuklara Karşı İşlenen Suçlar: Çocukların mağdur olduğu suçlarda haksız tahrik indirimi yapılması genellikle söz konusu olmaz.
  • Kamu Düzenine Karşı İşlenen Suçlar: Kamu güvenliği ve düzenini bozan suçlarda, failin mağdur olması gerekçesiyle haksız tahrik indirimi uygulanması sınırlandırılabilir.

Bu kapsamda hangi suçlarda haksız tahrik indirimi uygulanmayacağına dair detaylar yargı sürecinde değerlendirilir.

3. Haksız Tahrik Olarak Kabul Edilen Durumlar Nelerdir?

Haksız tahrik indirimi uygulanabilmesi için failin, suçu işlemesine neden olan bir haksız eylemle karşılaşmış olması gerekir. Haksız tahrik olarak kabul edilen durumlar arasında şunlar sayılabilir:

  • Sanığın eşi ile ilişki yaşama.
  • Mağdurun, sanığın işlettiği oyun salonundan kiraladığı Playstation marka oyun konsolları ve televizyonları, kira süresi bitmesine rağmen teslim etmeyip, eşyaların bir kısmını da üçüncü kişilere satması.
  • Sanığa küfredip boğazından tutma.
  • Sanığa tokat atma.
  • Sanığın maktul tarafından tehdit edilmesi ve maktulün silahlı olması.
  • Alacak verecek ilişkisinin gereklerinin yerine getirilmemesi.
  • Sanığın arabasına taş atma.
  • Elinde kırık bira şişesi ile sanığın üzerine yürüyüp tehdit ve küfür içeren sözler söyleme.
  • Sanığın kardeşine yönelik 25 yıl öncesinde gerçekleşmiş cinsel saldırı.
  • Mahalle bakkalının sanığın eşinin elini tutarak “görüşelim, konuşalım” demesi.
  • Sanıklara ait şantiyeden hırsızlık yapılması.
  • Sanığın annesi ile ilişki yaşamak.
  • Sanığa cinsel ilişki teklifinde bulunmak.
  • Sanığın başvuruda bulunduğu üniversitelerle mağdurun iletişime geçip olumsuz referans vererek işini engellenmesi ve sanığa iş hayatını kasten “ben hayattayken sen hiçbir yere giremeyeceksin” denmesi.
  • Bir başkasıyla evli olan kızının sevgilisiyle gece vakti kendi evinde buluşması.
  • Sanığın şirketine karşı açılan menfi tespit davasının duruşması çıkışında alaycı bir üslupla “bu dosyayı kapatalım, bir miktar para verelim, aksi takdirde çok sürünürsünüz” denmesi.
  • Önceki tarihlerde eşi tarafından maruz kaldığı cinsel saldırı.
  • Sanık 28 yıldır dini nikah ile gayri resmi olarak birlikte yaşadığı ve ortak üç çocukları bulunan Refika ile maktulün ilişkisi olduğu yolunda şüphesinin oluşması, suç tarihinden yaklaşık bir yıl önce çıkan bu şüphesinin doğru olup olmadığı konusunda araştırma yaparak bu amaçla birçok kişi ile konuşarak gerçeği öğrenmeye çalışması ve maktulün bu söylentilerden ve sanığın çabalarından haberdar olmasına rağmen bunları sona erdirmek için hiçbir girişimde bulunmaması.
  • Mağdurun, sanık tarafından istenmesine rağmen iş yerine ait olan malzeme bedellerini ödemek istemeyerek kendi alacak bedellerine mahsuben tutmak istemesi.
  • Aralarında önceki derslerde mola verilmemesine istinaden gerçekleşmiş atışmalardan sonra sınıfta akademisyen olarak isim isim yoklama yaptığı esnada ismi okunan sanığın “buradayım” demesine rağmen sanığa yönelik “sen sınıfa önce nasıl gelinmesi gerektiğini öğren, topla eşyalarını dışarı çık” demek.

Her olayın kendi dinamikleri olduğundan, mahkemeler haksız tahrik durumlarını somut olay özelinde değerlendirir. Bu durumlar, suçun işlenme biçimi ve failin maruz kaldığı eylemin haksızlık derecesine göre değerlendirilir ve gerekli indirim oranı belirlenir.